چرخه ی آب (Water Cycle)

گردش آب در طبیعت که به آن «چرخه‏ی آب» یا «چرخه‏ی هیدرولوژی» گفته می‏شود، عبارت است از حرکت و جابجایی آب در قسمت‏های مختلف کره‏ی زمین.

چرخه‏ی آب، وجود و حرکت آب را در سطح، زیر سطح و همچنین بالای کره‏ی زمین نشان می‌دهد. آب در کـره‏ی زمین همیشه در حال حـرکت و تغییـر شکل می‌باشد. زمان پیـدایش آب بر روی کـره‏ی زمیـن حدود 4‏ میلیارد سال پیش بوده و چرخه‏ی آب میلیاردها سال است که در حال کار می‏باشد و زندگی همه‏ی جانداران به آن بستگی دارد.

در چرخه‏ی آب، گرمای خورشید، مقداری از آب‏های موجود بر روی سطح کره‏ی زمین را بخار می‏کند. این کار را «تبخیـر» (Evaporation) می‏گویند. تبخیر حاصل از آب اقیانوس‌ها، دریاها، دریاچه‌ها و رودخانه‌ها نزدیک به ٩٠ درصد رطوبت اَتمُسفِر را تشکیل می‌دهد و ١٠ درصد باقی‌مانده ناشی از «تعَـّرَ‌ُُق» گیاهان می‌باشد.

گیاهان هم، آبِ گرفته شده از زمین را از راه برگ‏های خود به هوا پس می‏دهند که به این کار «تعَـّـرَ‌ُُق» (Transpiration) می‏گویند.

در چرخه‌ی آب، «تَصعید» (Sublimation) عملی است که در آن برف و یخ به بخار آب تبدیل می‌شود، بدون این‌که اوّل به صورت مایع در آید. تصعید راز ناپدید شدن برف نیز می‌باشد.

عمل تصعید را نمی‌توان به چشم دید و یا حداقل برای یخ نمی‌توان این ‌کار را انجام داد. اثر تصعید را می‌توان در آویزان کردن یک لباس خیس در سرمای زیر صفر درجه سانتی‏گراد دید، چون یخ روی لباس ناپدید می‌شود. امّا بهترین راه دیدن تصعید، استفاده از یخ‏خشک (دی اکسید کربن منجمد) می‌باشد. این ماده‌ی جامد در دمای منهای ٥/٧٨ درجه‌ی سلسیوس تصعید شده و تبدیل به گاز می‌شود. در هوای دارای رطوبت نسبی کم و باد خشک، تصعید بهتر انجام می‏شود. همچنین این مسئله در ارتفاعات بالاتر، در جایی که فشار هوا کمتر است اتفاق می‌افتد.

اگر قرار باشد بهترین جایی که بر روی کره‏ی زمین تصعید اتفاق می‌افتد انتخاب شود، می‌توان ضلع جنوبی کوه «اِورست» (Everest) را انتخاب کرد. درجه حرارت کم، بادهای شدید، نور شدید خورشید، هوای با فشار بسیار کم، همگی محیط را برای تصعید آماده می‌سازند. 

آب پس از تبخیر، تعرق و تصعید به طرف آسمان می‏رود و سپس جمع و مُتراکم (Condense) شده و قطرات ریزی را در ابرها به وجود می‏آورد. توده‌های هوا، ابرها را در اطراف کره‏ی زمین به حرکت در می‌آورند. قطعات ابر با یکدیگر برخورد کرده، رشد می‌کنند و وقتی که ابرها به هوای سرد در آسمان می‏رسند، قطرات داخل آن‏ها شروع به ریزش می‏کنند و «بارندگی» (Precipitation) آغاز می‏شود.

قسمتی از این بارش به شکل برف بر روی توده‌های برفی و یخچال‌ها انباشته می‏شود و در نقاط گرم‌تر، ذوب شده و تبدیل به «برفاب» (Snowmelt Runoff) می‌شود.

قسمتی دیگر از بارش‌ها به شکل باران بر روی دریاها و اقیانوس‌ها ریخته می‌شوند و بخش دیگری نیز بر روی خشکی‏ها می‌بارند که در اثر جاذبه، روی سطح زمین جاری شده و تبدیل به «رواناب سطحی» (Runoff) می‌شود.

بعضی از رواناب‌های سطحی وارد رودخانه‌ها شده و در نهایت به سمت اقیانوس‌ها حرکت می‌کنند؛ برخی دیگر نیز به صورت آب شیرین در دریاچه‌ها و رودخانه‌ها تجمّع پیدا می‌کنند. تمام رواناب‌ها بر روی سطح زمین جاری نمی‌شوند و قسمت زیادی از آن‏ها به زیر زمین (Infiltration into Groundwater) نفوذ می‏کنند. 

بخشی از آب نفوذ یافته به زیر زمین، به اعماق پایین‌تر رفته و «آبخوان» (Aquifer) (منطقه اشباع) را تغذیه می‌کند. در طول زمان، این حجم آب در حال حرکت است. برخی دیگر نیز به صورت چشمه‌های آب شیرین از زیر زمین بیرون می‌آیند.

بخشی از آب زیرزمینی نیز نزدیک سطح زمین باقی می‌ماند و در بعضی از مناطق که به آب‏های آزاد راه دارند به دریاها و اقیانوس‌ها ختم می‌شوند که همان نقطه‏ی شروع چرخه‏ی آب بوده و مجدداً این چرخه تکرار می‏گردد.

منبع:http://www.nejateab.ir                

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: